Schenking of testament?
Eenmaal u uw keuze heeft gemaakt zult u moeten bepalen wat, hoeveel en wanneer u wilt geven. U kunt immers zelf de handen uit de mouwen steken met vrijwilligerswerk binnen de vereniging van uw keuze. Maar u kunt haar natuurlijk ook een geldsom of bepaalde goederen (bijvoorbeeld een effectenportefeuille of een onroerend goed) schenken1. Het hoeft hierbij niet altijd om grote bedragen te gaan. Sommige schenkingen geven aanleiding tot belastingverminderingen in de personenbelasting, al zijn daar uiteraard voorwaarden aan verbonden. U kunt aan de schenking voorwaarden, lasten en modaliteiten verbinden. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om uitdrukkelijk te voorzien dat u de inkomsten over het geschonken vermogen wenst te behouden zolang u leeft. U kunt haar zelfs de last opleggen om het geschonken vermogen aan te wenden voor een specifiek project, bijvoorbeeld wetenschappelijk onderzoek.
Als u zich niet comfortabel voelt bij een schenking tijdens uw leven, kunt u ervoor opteren om een goed doel op te nemen in uw testament. Zo steunt u de organisatie die u nauw aan het hart ligt ook na uw overlijden. Wees duidelijk in uw testament en omschrijf de vereniging of de instelling van uw keuze zo nauwkeurig mogelijk (naam, adres, ondernemingsnummer). U kunt in uw testament ook meerdere goede doelen opnemen, of zelfs een alternatief goed doel voor het geval het ‘eerste’ goede doel het haar vermaakte legaat niet zou aanvaarden of niet meer zou bestaan wanneer u overlijdt. Net zoals bij de schenking kunt u aan het legaat lasten en voorwaarden koppelen. Zo kunt u bijvoorbeeld aan het goede doel de last opleggen om de erfbelasting2 van een andere legataris te betalen (het zogenaamde duolegaat, zie verder).
Met een bijdrage aan een liefdadigheidsinstelling kiest u voor een blijvende nalatenschap
Het testament biedt - vergeleken met de schenking – enkele voordelen. U kunt een testament opstellen zonder dat iemand daar weet van heeft, en het krijgt slechts uitwerking na uw overlijden. Zo blijft u tijdens uw leven in het bezit van de gelegateerde goederen, en kunt u deze goederen verder blijven gebruiken, ze verkopen, in pand geven of zelfs wegschenken. Daarnaast kunt u uw testament later altijd wijzigen of herroepen. Dit in tegenstelling tot de schenking die niet alleen onmiddellijke uitwerking heeft, maar ook definitief en onherroepelijk is!
Bedenk wel dat wanneer u gehuwd bent en/of (klein)kinderen heeft, u ook rekening moet houden met de reservataire erfaanspraken3 van uw echtgeno(o)t(e) of (klein)kinderen, en u slechts een deel van uw vermogen kunt schenken en/of legateren aan goede doelen.
1 Iedere schenking – met uitzondering van de handgiften – waarvan de waarde 100.000 EUR overstijgt en die gedaan wordt aan een VZW of een stichting, vereist de machtiging van de minister van Justitie.
2 Hoewel de termen ‘schenk- en erfbelasting’ enkel in het Vlaams Gewest gebruikt worden (en we in het Brussels Hoofdstedelijk en Waals Gewest spreken van ‘schenkings- en successierecht’) zullen we voor de leesbaarheid van deze bijdrage uniform de termen ‘schenk- en erfbelasting’ hanteren.
3 Afstammelingen hebben (samen) steeds recht op de helft van de fictieve massa (= alle op het ogenblik van overlijden nagelaten goederen, verminderd met de schulden van de nalatenschap en verhoogd met alle tijdens het leven gedane - en desgevallend geïndexeerde of geherwaardeerde – schenkingen) in volle eigendom. De langstlevende echtgeno(o)t(e) heeft steeds recht op de helft van de fictieve massa in vruchtgebruik, maar moet sowieso steeds het vruchtgebruik omvatten van de gezinswoning en het aldaar aanwezige huisraad.
De fiscale gevolgen van schenken aan een goed doel
U kunt roerende goederen (zoals gelden en effecten) via een hand- of bankgift in beginsel belastingvrij schenken aan het goede doel, op voorwaarde dat u drie jaar na de schenking nog in leven bent4. Wanneer de schenking van roerende goederen plaatsvindt via notariële akte (bijvoorbeeld omdat u zich het vruchtgebruik wenst voor te behouden) of wanneer u onroerende goederen schenkt, is steeds de schenkbelasting verschuldigd.
De 3 gewesten5 van ons land hebben gunsttarieven6 ingevoerd voor schenkingen en testamenten aan goede doelen. Deze tarieven liggen lager dan wanneer u iets schenkt of nalaat aan uw kinderen of andere familieleden, en verschillen van gewest tot gewest.
In geval van een schenking genieten sommige goede doelen een gunsttarief, zowel voor de schenking van roerende goederen als voor de schenking van onroerende goederen. Het Vlaams Gewest hanteert vandaag het vlak tarief van 5,5% voor schenkingen aan vzw’s, private stichtingen en stichtingen van openbaar nut. In het Waals Gewest betalen deze instellingen 7% voor onroerende schenkingen wanneer de instelling bepaalde doelstellingen nastreeft7, en 5,5% voor de roerende schenkingen. Wanneer u uw fiscale woonplaats heeft in het Brussels Hoofdstedelijk gewest, geldt het tarief van 6,6% voor schenkingen aan stichtingen van openbaar nut en het tarief van 7% voor schenkingen aan vzw’s en private stichtingen.
Ook legaten aan goede doelen genieten in de 3 gewesten gunsttarieven in de erfbelasting. Vzw’s, private stichtingen en stichtingen van openbaar nut genieten op dit ogenblik in het Vlaams Gewest een vlak tarief van 8,5% in de erfbelasting. In het Waals Gewest worden legaten aan deze instellingen belast aan het vlak tarief van 7% wanneer zij bepaalde doelstellingen8 nastreven. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest worden de legaten aan “niet erkende” vzw’s en aan private stichtingen in beginsel belast aan het vlak tarief van 25%, en legaten aan stichtingen van openbaar nut en aan vzw’s (en andere rechtspersonen zonder winstoogmerk) die federaal erkend zijn als instelling die fiscaal aftrekbare giften9 kunnen ontvangen aan het vlak tarief van 7%.
5 Bepalend hierbij is het gewest waar u het langst uw fiscale woonplaats heeft gehad in de 5 jaar die voorafgaan aan de schenking of het overlijden.
6 Deze gunsttarieven zijn ook van toepassing op gelijksoortige rechtspersonen die opgericht zijn volgens en onderworpen zijn aan de wetgeving van een andere staat van de Europese Economische Ruimte (= Europese Unie, Noorwegen, IJsland en Liechtenstein) wanneer die hun statutaire zetel, hun hoofdbestuur of hun hoofdvestiging binnen de Europese Economische Ruimte hebben.
7 De begunstigde vereniging of instelling moet hoofdzakelijk en belangeloos milieubeschermende, filantropische, filosofische, godsdienstige, artistieke, pedagogische, culturele, sportieve, politieke, syndicale, professionele, humanitaire, vaderlandslievende of op burgerzin, verzorging van personen of dieren, maatschappelijke bijstand of begeleiding van personen toegespitste doelstellingen nastreven.
8 De begunstigde vereniging of instelling moet hoofdzakelijk en belangeloos milieubeschermende, filantropische, filosofische, godsdienstige, artistieke, pedagogische, culturele, sportieve, politieke, syndicale, professionele, humanitaire, vaderlandslievende of op burgerzin, verzorging van personen of dieren, maatschappelijke bijstand of begeleiding van personen toegespitste doelstellingen nastreven.
9 Waardoor zij van de federale overheid een fiscaal attest voor ontvangen giften mogen uitreiken die aanleiding geeft tot een belastingvermindering in de Personenbelasting.
