Beurs en Economie
De val van Silicon Valley Bank in de VS zorgde deze week voor verhoogde alertheid over de gezondheidstoestand van de bankensector wereldwijd. Beleggers herinneren zich immers hoe in 2008 de problemen bij Lehman Brothers met grote vaart de oceaan overstaken en banken overal ter wereld in nauwe schoentjes brachten.
Hoe groot is het risico dat de val van enkele regionale banken ook dit keer de wereldwijde bankensector meesleurt in een crisis? Wij schatten die kans eerder klein in. Ten eerste omdat de oorzaak van de problemen van banken als Silicon Bank Valley en Credit Suisse heel specifiek zijn. En ten tweede omdat de centrale banken dit keer wél snel en kordaat gehandeld hebben. De situatie vandaag is dus in vele opzichten anders dan die in 2008. Maar uiteraard zijn we wel waakzaam. In dit artikel kijken we naar de oorzaak, de gevolgen voor de sector en de impact op uw portefeuille.
Silicon Valley Bank kwam deze maand in de problemen als gevolg van een bank run, het fenomeen dat veel klanten tegelijk hun geldtegoeden opvragen.
Het gaat om een regionale nichebank (16de grootste bank in de VS met een balans van 212 miljard dollar), gespecialiseerd in de financiering van jonge technologiebedrijven. Anders dan particulieren (die doorgaans hun geld lang laten staan bij dezelfde bank) bewegen deze bedrijfsklanten hun kastegoeden sneller van bank naar bank, in functie van economische en financiële omstandigheden.
De bank kende de voorbije jaren een grote toevloed aan tegoeden als gevolg van de techbedrijven die via durfkapitaal toegang kregen tot vers kapitaal om hun groei en investeringen te financieren (van 100 miljard eind 2020 tot bijna 200 miljard dollar begin 2022). SVB belegde de tegoeden van haar klanten niet zozeer in kredieten (74 miljard dollar eind 2022) maar in Amerikaans overheidspapier op lange termijn en hypotheekleningen (120 miljard dollar eind 2022).
Door de sterke rentestijgingen moest SVB een forse waardedaling slikken op haar obligatieportefeuille.
Door de plotse en forse rentestijgingen van het voorbije jaar daalden de obligaties waarin SVB had belegd fors in waarde (met zo’n 16 miljard dollar). Intussen viel voor de techbedrijven de kapitaaltoevoer via durfkapitalisten stil, en moesten de techbedrijven hun cashreserves aanspreken die bij SVB geparkeerd stonden. SVB was daardoor genoodzaakt een groot deel van haar obligaties met verlies te verkopen. Er werd een pakket van 24 miljard dollar verkocht voor een waarde van 21,5 miljard dollar aan Goldman Sachs in het eerste kwartaal. Toen ze een kapitaalronde aankondigde om hun balans te stutten, was het hek helemaal van de dam: nog meer klanten vroegen hun geld op (de dag voor SVB’s val een bedrag van 42 miljard dollar!), waardoor de bank kopje onder ging.
HSBC heeft de Britse tak van de bank deze week gekocht voor 1 symbolische Britse pond. Zij pompten onmiddellijk 2 miljard Britse pond liquiditeiten in diezelfde tak om de werking te verzekeren.
In het zog van SVB kwamen nog enkele andere banken in de problemen. Silvergate (balanstotaal 11 miljard dollar) ging vrijwillig in vereffening en Signature Bank (110 miljard dollar) viel samen met SVB, terwijl First Republic (213 miljard dollar balanstotaal) 30 miljard dollar aan deposito’s kreeg van de grote Amerikaanse banken nadat ze ook een kredietlijn van 70 miljard dollar kregen (van de centrale bank en JP Morgan).
Credit Suisse staat al enige tijd onder druk, als gevolg van schandalen, onderzoeken naar witwaspraktijken en enkele tegenvallers. Dat maakt de Zwitserse bank kwetsbaar in tijden van financiële onrust. Vorige week nog moesten ze de publicatie van hun jaarverslag uitstellen omdat de Amerikaanse toezichthouder SEC bijkomende vragen had. Het rapport werd aangevuld met de toegeving dat hun interne controles niet effectief gewerkt hadden.
Deze week liet de grootste aandeelhouder (10% van het kapitaal) uit Saoedi-Arabië weten dat ze geen extra kapitaal in Credit Suisse zal inbrengen. Beleggers stellen zich daarom vragen bij de liquiditeit en solvabiliteit van de bank, getuige de Credit Default Swaps die fors de hoogte ingingen. Om het risico op failliet te verzekeren betaalden beleggers op 10 maart 4% per jaar; op 15 maart steeg dit tot bijna 10%. Moest deze bank beginnen wankelen, dan zou dat veel problematischer zijn, aangezien dit een globale systeembank is (de 23ste in de wereld met een enorme derivatenpositie (meer dan 14 triljard Zwitserse frank).
Als Credit Suisse begint te wankelen, is het probleem voor de banksector een stuk groter.
Na een dramatische beursdag schoot de Zwitserse nationale bank op woensdagavond CS te hulp door een lening (tegen onderpand) van 50 miljard Zwitserse frank toe te kennen. Dat zou CS de nodige liquiditeit moeten geven en de situatie stabiliseren. Daarop bood CS aan voor 3 miljard Zwitserse frank aan schuldpapier terug te kopen.
De aandelenmarkten kregen een forse tik, vooral de aandelen in de banksector (Europese banken -9% op een week tijd). Beleggers vreesden dat andere regionale Amerikaanse banken ook in de problemen zouden komen en dat de problemen net als in 2008 zouden komen overwaaien.
De ontwikkelingen rond Credit Suisse vergalden de sfeer nog meer, ook al is de situatie in Europa beduidend verschillend.
De obligaties zijn voorlopig de winnaars van de bankencrisis
De obligaties reageerden dan weer positief. Beleggers denken dat de Fed en de ECB hun strenge rentebeleid moeten laten varen, om de problemen bij de banken niet nog erger te maken.
De Amerikaanse centrale bank (Fed) reageerde snel en krachtig op het nieuws van de zieltogende SVB. De tegoeden van klanten bij SVB werden veiliggesteld, zelfs voor tegoeden boven het wettelijk gegarandeerde bedrag van 250.000 dollar. In 2008 schoot de centrale bank met Lehman Brothers veel later in actie.
Bovendien creëerde de Fed een nieuw instrument (het BTFP oftewel Bank Term Funding Program) dat toelaat om gedurende maximum 1 jaar liquiditeiten te verschaffen aan de nominale waarde van obligaties die als onderpand worden gegeven. Dit is standaard 100%, wat ver boven de marktwaarde van heel veel obligaties ligt.
Ook de Zwitserse centrale bank wierp een reddingsboei uit om de koersval van Credit Suisse (-30% op enkele uren) een halt toe te roepen.
ECB: “De banksector in de eurozone is schokbestendig, met sterke kapitaal- en liquiditeitsposities”.
De Europese Centrale Bank hield het been stijf op donderdag 16 maart: ze verhoogde de rente met 50 basispunten tot 3% zoals ze voordien had aangekondigd. De turbulenties op de markten en de bezorgdheid over de gezondheid van de bankensector overhaalden ECB-voorzitter Lagarde niet om de strijd tegen de inflatie af te zwakken. Tegelijk tracht ze de gemoederen over de banken te bedaren: “De banksector in de eurozone is schokbestendig, met sterke kapitaal- en liquiditeitsposities”. Zo nodig, staat de bank klaar om te reageren en ze beschikt over alle nodige instrumenten, maar tot dusver is er geen reden tot paniek, aldus de ECB.
De oorzaak van de crisis bij SVB ligt bij de samenstelling van de balans: SVB investeerde haar (kortlopende) tegoeden in (langlopend) overheidspapier. Dat er een verschil is in looptijd tussen die twee, is normaal. Dat die mismatch bij SVB groter was dan bij haar grotere concurrenten zoals JP Morgan heeft te maken met de soepelere regelgeving over de boekhoudkundige verwerking van obligatieportefeuilles voor (kleinere) regionale banken. De regulering werd onder Trump (2018) versoepeld voor banken met een balanstotaal tussen 50 en 250 miljard USD.
Voor grotere banken, en in Europa valt een bank al snel onder de noemer ‘groot’, bestaat er een zeer strenge regelgeving over hoe ver zij mogen gaan in die ‘mismatch’ tussen de looptijd van de klantentegoeden en de looptijd van de herbeleggingen. Sinds de financiële crisis van 2008-2009 legden de autoriteiten strenge regels op inzake kapitaal en liquiditeit en werden preventief stresstests uitgevoerd. Daarom schat Cadelam, fondsenbeheerder van Groep Delen, de kans dat een dergelijke crisis zich voordoet in de gezonde grotere banken, eerder klein in.
De portefeuilles bevatten geen aandelen of obligaties van Credit Suisse. Ze zijn ook niet blootgesteld aan de getroffen Amerikaanse banken of aan andere (kleinere) regionale banken. Ze bevatten vooral posities in grote Amerikaanse banken zoals JPMorgan en Citigroup. Voorts wordt de bankensector licht onderwogen.
De portefeuilles bevatten geen aandelen of obligaties van Credit Suisse of van kleine regionale Amerikaanse banken.
Binnen de technologiesector zijn de portefeuilles hoofdzakelijk belegd in de grotere spelers die een (stevig) cashoverschot hebben. De lagere rente ten gevolge van de problemen in de banksector geeft hen een extra boost omdat zij gevoeliger zijn voor rentefluctuaties.
Bovendien profiteren de obligatieportefeuilles van het feit dat hun gemiddelde looptijd (duratie) recent verhoogd werd, en zo meer positief effect ondervinden van de daling van de rentevoeten.